عن محمد بن مسلم؛ عن أبی عبد اللَّه علیه السّلام فی قول اللَّه عزّ و جلّ فَمَا اسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ ما یَتَضَرَّعُونَ قال: التّضرّع: رفع الیدین بالدّعاء
و عن علی بن جعفر عن أخیه موسى علیه السّلام قال: التّبتّل: أن تقلّب کفّیک فی الدّعاء و الابتهال: أن تبسطهما و تقدّمهما و الرّهبة: أن تلقی کفّیک و ترفعهما إلى الوجه و التّضرّع: أن تحرّک إصبعیک و تشیر بهما.
و قال أبو جعفر بن بابویه فی حدیث آخر: إنّ البصبصة أن ترفع سبّابتیک إلى السّماء، و تحرّکهما، و تدعو[1].
ترجمه:
از امام صادق علیه السّلام روایت شده است که در باره آیه فَمَا اسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ ما یَتَضَرَّعُونَ[2] [نسبت به پروردگارشان فروتنى نکردند و به زارى در نیامدند]. فرمود:
تضرّع: [در اینجا] برداشتن دستها به دعاست.
و از امام کاظم علیه السّلام روایت شده است که فرمود:
تبتّل: این است که کفّ دو دستت را به دعا بردارى.
ابتهال: این است که دستها را بگسترانى و پیش رو بدارى.
رغبة: این است که رو به قبله بایستى و کف دستها را مقابل صورتت به جانب آسمان بگیرى.
رهبة: این است که کف دو دستت را بگیرى و به جانب صورت بلند کنى.
و تضرّع: این است که دو انگشتت را حرکت دهى و با آنها اشاره نمایى.
توضیح: مرحوم شیخ صدوق رضوان اللَّه تعالى علیه نقل مى کند.
بصبصة: این است که دو انگشت سبّابهات را به جانب آسمان بردارى، حرکت دهى و دعا کنى.
