یحیى بن اکثم که از دشمنان سر سخت عباسی و مدعی علم در زمان مامون بود برا شکست دادن امام جواد علیه السلام و تحقیر وی از مامون خاواست تا جلسه مناظره علمی ترتیب دهد.
جلسه ترتیب داده شده و یحیی رو به مأمون کرد و گفت: یا امیر المؤمنین اجازه مى فرمایید که از ابو جعفر مسأله اى بپرسم؟ مأمون گفت :از خودش اجازه بگیر ! یحیى بن اکثم رو به امام علیه السّلام کرد و گفت:
فدایت شوم اجازه مىفرمایید مسألهاى را بپرسم؟
فرمود: اگر مایلى بپرس. یحیى گفت: فدایت شوم چه مىفرمایید درباره محرمى که صیدى را کشته است؟
فرمود: صید را در داخل حرم کشته یا خارج از حرم آن محرم به مسئله عالم بوده یا جاهل؟ از روى عمد کشته یا از روى سهو؟ محرم آزاد بوده است یا برده؟ صغیر بوده است یا کبیر؟ اوّلین بار است که مرتکب قتل شده یا تکرارى است؟
صید از پرندگان است یا غیر پرنده؟ صید از نوع صغیر است یا کبیر؟ شکارکننده بر کارش اصرار مىورزد یا پشیمان است؟ شب هنگام صید را کشته یا به هنگام روز؟
موقع قتل، براى عمره محرم بوده است یا براى حج؟
یحیى بن اکثم متحیّر ماند و در چهرهاش آثار ناتوانى و درماندگى ظاهر شد و زبانش به لکنت افتاد به طورى که همه اهل مجلس جریان را فهمیدند.
مأمون به امام علیه السّلام گفت: فدایت شوم اگر مصلحت مىدانید تفصیل تمام وجوه مسئله کشتن صید به دست محرم را، بیان بفرمایید تا ما بیاموزیم و استفاده کنیم.
ابو جعفر علیه السّلام فرمود:
آرى وقتى که محرم صید را در خارج حرم بکشد و صید از پرندگان باشد و بزرگ هم باشد، کفّارهاش یک گوسفند است ولى اگر در حرم باشد، مجازاتش دو برابر است و هرگاه محرم جوجهاى را در خارج حرم بکشد، کفّارهاش برّهاى است که از شیر گرفته باشند اما اگر در حرم آن را بکشد باید هم برّه را قربانى کند و هم بهاى جوجه را بدهد و اگر صید از حیوانات وحشى باشد و گورخر باشد کفارهاش یک گاو است و اگر شتر مرغ باشد یک شتر و اگر آهو باشد یک گوسفند است و اگر یکى از اینها را داخل حرم بکشد کفارهاش دو برابر قربانى حاجیان است و هرگاه محرم مرتکب چیزى شود که باید شتر قربانى کند و احرامش براى حج باشد باید آن را در منى نحر کند و اگر احرامش براى عمره باشد باید در مکه نحر کند و کفاره صید براى عالم و جاهل برابر است. اگر به عمد صید کند، مرتکب گناه شده است و اگر از روى خطا صید کند، مرتکب گناه نشده است و کفّاره در مورد شخص آزاد به عهده خود اوست ولى در مورد برده بر عهده مولاى وى است، بر صغیر کفّاره نیست بلکه بر عهده کبیر است و درباره شخص پشیمان، پشیمانى، کیفر اخروى را از بین مىبرد ولى کسى که بر عمل خود اصرار مىورزد، کیفر اخروى دارد.
منبع: راه روشن؛ ترجمه المحجة البیضاء فى تهذیب الإحیاء، ج4، ص 355
